• De bunker is te vinden achteraan de doodlopende wegel Houtincwerve.
• Daar kan je hem gedeeltelijk zien op uw rechter kant achter een afgesloten kleine weide.

• Omdat er van de structuren van de Hollandstellung niet echt een eenduidige nummering bestaat, is het natuurlijk vervelend dat deze die er mogelijks al van bestaan op de duur allen door elkaar worden gebruikt en we op de duur het bos door de bomen van nummeringen niet meer zien staan. Dit zijn alvast de nummeringen die ik ken van deze bunkers.

• Gemeente Moerkerke, Sectie B, kadastraal perceel 789t2 (gedeeltelijk) - de bunker heeft nooit een apart kadasternummer gehad maar is er wel op aangeduid als een bestaande structuur (wit gekleurd).

• De originele eigenaars van locaties waar Duitse bunkers werden gebouwd, werden niet zoals bij de bouw van Belgische bunkers in het interbellum onteigend. Zij hadden gewoon pech en de Duitse bezetter eigende zich de grond toe en bouwde er op wat hij er wilde opzetten. Men had daar als burger weinig over te klagen en kreeg dus op die manier een In veel gevallen giftig Duits cadeau.
• Na de oorlog werden deze bunkers dan ook automatisch opnieuw eigendom van wie er origineel eigenaar van was voor de opeising gezien zij daar nooit voor onteigend waren.
• Zeer zelden zijn daar na de oorlog van Belgische kant schadevergoedingen voor betaald omdat de aanwezigheid van de structuren soms wel meer dan storend was voor de originele eigenaars of omdat de structuren interessant waren om over te nemen als Belgische bunkers naar de toekomst toe (is zelden gebeurd voor alle duidelijkheid)
• Het stond de eigenaar dan ook, zeker in de beginperiode na WOI, vrij daar mee te doen wat hij wou, al was afbreken zelden een optie omdat daar zeker op die momenten de middelen niet toe bestonden.
• Deze bunker zal heden eigendom zijn en behoren bij het weiland waar hij op gebouwd werd alhoewel zijn toegang heden allicht niet meer bereikbaar is via dit perceel.

• De bunker vormde samen met Mo M 04 en Mo M 03 een klassieke cluster van bunkers op de achterlijn.
• De bunker voor een schijnwerper was altijd een aparte structuur zoals ook hier met Mo M 04.
• De combinatie bestond uit een commandobunker Mo M 02 waarbij soms de telefoniecentrale apart bestond zoals hier (bunker Mo M 03). In andere gevallen werd deze telefooncentrale direct mee inbegrepen in de commandobunker zoals bij de bunker KH M 01 op Knokke op de Hazegrasstraat).

Functie van de bunker op de linie (link met eventueel andere structuren)

• Het betreft de commando-bunker van deze cluster die de achterlijn vormt van dit Stutzpunkt Friedrich.

• Normaal is de structuur als volgt:
  • 2 aparte ingangen.
  • 1 van de ingangen komt met een Z-vormig sas uit in een centrale manschappenkamer.
  • De 2e toegang komt met een L-vormig sas uit in een 2e manschappenbunker.
  • De commandokamer van de bunker is normaal de 3e ruimte in de structuur (enige kamer waar geen ingang rechtstreeks op aansluit)
• Bij de bunker op Lapscheure, was er allicht origineel maar 1 grote centrale kamer in de bunker.
• Bij deze bunker is het totaal onbekend of de kamerindeling zoals op originele plannen te vinden, er ooit is geweest en of deze heden nog aanwezig is.

Bouwplannen horende bij deze bunker

Omschrijving van het bunkertje:

• Het is alvast een bunker deel uitmakend van het gedeelte van de linie opgetrokken door het Duitse Marinekorps. Voor meer details over de specifiek daarbij toegepaste bouwprincipes, zie deze link.
• Dit impliceert in elk geval dat hij volledig als een monoliet ter plaatste gestorte gewapende betonnen structuur is opgetrokken.
• Het maaiveld buiten ligt normaal een 2 tal traptredes hoger dan het niveau in de bunker, wat hem natuurlijk heel gevoelig maakt voor wateroverlast binnenin.
• De bunker heeft origineel 2 ingangen, 1 westelijk en heden dichtgemaakt exemplaar en 1 zuidelijk gerichte toegang die voorlopig door overbouwing ondertussen en rietbeplantingen in het verleden, nooit zichtbaar was.
• Allicht waren de toegangscomplexen aan de buitenzijde niet nog eens voorzien van deuren. Er vallen alvast geen restanten van bv scharnieren van deuren te bespeuren.
• Bij La M 09 was enkel de westelijke toegang vanuit de aansluitende manschappenkamer voorzien van een toegangsverdediging.
• Waar deze toegangssassen uitkwamen in de bunker bevond zich steeds een dikke houten toegangsdeur.
• Gelijkaardige bunkers als deze hadden door de band intern 3 kamers die onderling van elkaar waren afgescheiden door bijkomende deuren.
• De enige kamer die niet rechtstreeks aansloot op een toegangssas, was in dat geval de commandokamer, de andere 2 waren dan manschappenruimtes.
• Hoe de indeling is en was bij deze bunker is voorlopig onbekend.
• Op het dak bevonden zich 3 vrij hoge schouwen die normaal koppelbaar zijn naar ventillatienissen in de wanden van de bunkerkamer.
• In de wanden zijn ook nog een aantal rechthoekige nissen terug te vinden.
• Allicht was ook 1 van de ventillatiegaten bedoeld als schouw voor een bunkerkachel.
• Ook het plafond van de bunker is uitgewerkt in ter plaatse gestort gewapend beton.
• Alle wanden waren vanaf de benedenkant van het sas startend, tijdens WOI bezet met houten panelen (planken). Men ziet hiervoor nog altijd in de betonnen wanden nog het lattenwerk zitten waarop deze wandplaten waren bevestigd.
• De schouwen staken allicht uit boven een vrij hoog uitgewerkt dak.
• In de betonnen buitenwand vindt men ook restanten van waar ooit houten blokjes waren bevestigd om een uitwendige structuur (allicht een houten vakwerk) rondom de bunker te bevestigen.
• Het geheel zal allicht het uitzicht hebben gehad van een bijgebouw hij het hoevetje, meer waarschijnlijk een houten stal met een zadeldak waar de 3 hoge schouwen bovenuit staken.

• Dit valt voor deze structuur moeilijk te zeggen gezien hij amper te prospecteren valt.
• De eigenaars zijn namelijk niet echt gesteld op geïnteresseerden voor deze structuur en hebben er altijd al in alle voorbije jaren alles aan gedaan de bunker uit de aandacht te houden of niet bezoekbaar te maken voor derden.
• De oostkant kon nog nooit gezien worden maar zou normaal gewoon een volle betonnen wand moeten zijn.
• De zuidkant heeft jaren verstoken gezeten achter een wildgroei van bamboe. In de laatste jaren is er blijkbaar een stal aangebouwd die ook de inkom tot de bunker van die zijde meenam. De structuur zal dan ook enkel nog via die zijde bezoekbaar zijn heden ten dage en niet meer via deze kleine weide.

• Voorlopig voor zover zichtbaar aan de buitenzijde, geen directe sporen zichtbaar.
• Voor de rest moeilijk te zeggen omdat hij intern totaal onbekend is qua toestand.

• Voorlopig geen gekend.
• Het zou leuk zijn voor deze inventaris hem ook eens meer in detail te kunnen prospecteren, fotograferen en documenteren voor de volledigheid van deze studie.
• Het staat de eigenaars zeker altijd vrij hiervoor contact op te nemen via info@bunkergordel.be

Foto's

Allicht rond 1960 - 1970 - Collectie heemkundige kring 't Zwin Rechteroever

Eigen prospecties 2016 - 2017 en 2025

Specifieke bijkomende interessante bronnen:

• Agentschap Onroerend Erfgoed 2017: Hollandstellung - https://inventaris.onroerenderfgoed.be/erfgoedobjecten/127073
• Individuele fiche : https://inventaris.onroerenderfgoed.be/dibe/relict/78807